نامگذاری صحیح پیچ و مهره

نامگذاری صحیح پیچ و مهره ها به دلیل تنوع زیاد آنها بسیار مهم است.
پیچ و مهره و واشرها اکثرا با توجه به شکل ظاهریشان نامگذای شده اند.
نمونه نامگذاری پیچ و مهره از روی شکل ظاهری: پیچ شش گوش، پیچ چشمی،

پیچ آلن سر خزینه، پیچ سر استوانه و …
مهره تاجدار، مهره خروسکی، مهره چهارگوش، مهره ششگوش،

مهره سربسته، مهره کلاهی، مهره فلنج دار، و …
واشر ستاره ای، واشر تخت، واشر بشقابی، واشر فنری،واشر موجی،

واشر فنری دوبل، واشر ریلی، واشر مربعی، و …

پیچ و مهره ها از روی عملکرد و محل مصرف آنها نیز نامگذاری شده اند.

برای مثال: مهره قفلی، مهره جوشی،و …
پیچ آلن مغزی، پیچ خودکار یا خودرو، و …
واشر قفلی، واشر تنظیم، و …

با توجه به تنوع پیچ و مهره ها بهترین روش برای مشخص کردن دقیق شکل ظاهری

آنها ارایه کد استاندارد ابعادی مربوطه می باشد.
این کد موارد ذیل را مشخص می کند:

شکل ظاهری پیچ و مهره و واشر
مقدار رزوه پیچ ( نیم رزوه یا تمام زوه )

پس از مشخص شدن استاندارد ابعادی، برای مثال استاندارد DIN EN 24014 ،

برای نامگذاری صحیح پیچ و مهره ها نیاز به مشخص شدن موارد ذیل می باشد.

برای پیچها:
قطر پیچ
گام رزوه
طول پیچ
گرید
پوشش

برای مهره ها:
سایز
گام رزوه
گریدنامگذاری صحیح پیچ و مهره – عکس
پوشش

برای واشرها:
سایز
گریدتصویر نامگذاری صحیح پیچ و مهره
پوشش

برای دیگر اقلام قیدو بستی اعلان کد استاندارد و گرید کفایت می کند.

در صورتیکه گام رزوه در سفارش مشخص نشود گام درشت یا Coarse پیش فرض محسوب می شود.

اگر خریدار گام رزوه خاصی مد نظر دارد باید در زمان سفارش آن را قید نماید.
در سفارش خرید یا ساخت نامگذاری صحیح پیچ و مهره بسیار مهم است.
مهمترین استانداردهای ابعادی برای پیچ و مهره و واشر عبارتند از:

DIN
DIN ISO
DIN EN
ASME
BS

نمونه اطلاعات کامل برای سفارش پیچ: DIN 933 – M20*80 – Class 8.8 – گالوانیزه سفید
M20 قطر پیچ به میلیمتر
80 طول کل پیچ – از نوک رزوه تا زیر آچارخور – به میلیمتر
8.8 کلاس استحکام پیچ

نمونه اطلاعات کامل جهت سفارش مهره: DIN 934 – M20 – Class 8 گالوانیزه سفید / Electrogalvanize
M20 سایز پیچی که مهره روی آن بسته می شود
8 کلاس استحکام مهره

نمونه اطلاات کامل جهت سفارش واش: DIN 125 – M20 – St – گالوانیزه سفید
M20 سایز پیچی که واشر روی آن قرار می گیرد
St نوع جنس واشر

نامگذاری پیچ ها بر اساس قطر پیچ، گام رزوه، طول پیچ، گرید و پوشش انجام می شود و برای نامگذاری صحیح مهره ها نیز باید به سایز مهره، گام رزوه، پوشش و گرید مهره نیز توجه نمود.

یکی از مهم ترین پردکاربردترین ابزار در صنایع ماشین سازی، ساختمان سازی، صنعت چوب و… پیچ و مهره می باشد.

پیچ و مهره برای اتصال و محکم کردن دو قطعه با جنس یکسان و یا دو متریال با جنس متفاوت به کار می رود.

پیچ و مهره در انواع مختلفی تولید می شوند و برحسب کاربردی که دارند در صنایع مختلف به کار می روند.

تنظیم جدول سایز یکی از بهترین روش ها جهت معرفی راحت تر و بهتر پیچ و مهره ها می باشد.

در این جدول مواردی از قبیل قطر، مساحت سطح مقطع، کلاس، بار قابل تحمل به نیوتون و کیلوگرم درج شده است.

کد خوانی پیچ و مهره

پیچ و مهره ها به منظور شناسایی دارای کد های مخصوصی هستند.

این کد ها دارای استاندارد های مشخص شده ای می باشند که در سطح جهانی مورد استفاده قرار می گیرند.

در این استاندارد ها نوع پیچ، قطر پیچ و طول پیچ ثابت می باشد.

این استاندارد ها در دو سیستم متریک و آمریکایی تعریف می شوند.

تمامی موارد در هر دو استاندارد مشابه و یکسان می باشد و تنها تفاوت آنها در واحد های اندازه گیری می باشد.

واحد اندازه گیری در سیستم آمریکایی بر اساس اینچ بوده و در سیستم متریک ابعاد

اندازه گیری بر اساس میلی متر می باشد.

شرح اجزاء مختلف پیچ و طریقه تراشیدن آنها:

قبل ازاینکه به تراش پیچ ها اقدام نمائیم لازم است که اجزاء مختلف آنرا بشناسیم برای این منظور بطور خلاصه بشرح هر یک بصورت زیر می پردازیم.

۱- قطر خارجی Mujor D – بزرگنرین قطر پیچ و یا مهره را قطر خارجی آن گویند که عبارت است از اندازه سر دندانه تا سر دندانه مقابل که آنرا با حرف OD نمایش می دهند.

۲- ارتفاع یا گودی دندانه Depth of T – ارتفاع دندانه عبارت است ازفاصله قائم میان سر دندانه تا ته دندانه پیچ که آنرا با علامت h مشخص می نمایند.

۳- قطر داخلی Minor D که کوچکترین قطر پیچ و یا مهره را قطر داخلی گویند که اندازه آن عبارت است از فاصله ته دندانه تا ته دندانه مقابل آن یا به عبارت دیگر برابر است با تفاضل قطر بزرگ دو برابر ارتفاع دندانه که با حرف I نشان میدهند.

۴- تعداد دندانه Nimber of T. – تعداد دندانه عبارت استاز تعداد دندانه در یک اینچ روی محیط در طول پیچ که برای تعیین آن خط کش یا کلیس را روی پیچ قرار داده و سپس دندانه های بین یک اینچ را میشماریم که معمولاًآنرا با حرف N نمایش میدهیم. علاوه بر آن میتوان با طرق مختلف دیگری آنرا اندازه گیری نمود که عبارت از استفاده از شابلن به این ترتیب که شابلن مورد نظر را رویدندانه ها قرار داده و در صورتیکه نوری از بین دندانه ها مشاهده نشد تعداد دندانه هائیکه روی شابلن نوشته شده است همان تعداد دندانه پیچ خواهد بود.

۵- گام یا تقسیم دندانه Pitch – فاصله نوک یک دنده تا دنده مجاور و یا فاصله یک نقطه از ته دنده تا نقطه مشابه از ته دنده دیگر را گام یا تقسیم دنده گویند که با علامت P مشخص میکنند.

۶- تارک یا پهنای سر دنده Crest – سر دندانه پیچ های یکنواخت ملی دارای سطح باریکی است که طرفین یک دندانه را بهم متصل میسازد با f علامت گذاری شده است.

۷- پهنای ته دندانه root – کف شیتر بین دو دندانه محور که طرفین آنها را بهم متصل میسازدپهنای ته دندانه گویند که با علامت C یا R نمایش میدهند.

۸- قطر متوسط (قطر میانه) پیچ Pitch D. – قطر میانه عبارت است از استوانه فرضی که دنده های پیچ را درمحلی قطع میکند که در آن قسمت هر دندانه مساوی پهنای شیار مجاور آنست و یا بعبارت دیگر عبارت است از تفاضل قطر بزرگ و ارتفاع دنده که با علامت DP و یا E نمایش داده میشود.

۹- گام محوری پیچ Lead – گام محوری پیچ عبارت است از فاصله ای که پیچ در داخل مهره یامهره روی پیچ در یک دور گردش این گام درست شبیه گام دندانه می باشد. گامهای محوریمتعددی را نشان میدهد. قسمت بالا یک نوع پیچ یک راهه که دارای یک گام میباشد معرفی مینماید.
تراش پیچها اصولاً دو روش درنظر گرفته شده که عبارتند از:

۱- پیچ تراشی با دور معکوس

۲- پیچ تراشی بکمک ساعت پیچ بری

تراشیدن پیچ های داخلی (مهره ها)

پیچ های داخلی که همان مهره ها می باشند از نظر دندانه بستگی بنوع دندانه پیچ خارجی داردکه شرح انواع آنها قبلاً داده شده است اکنون میپردازیم بشرح تراشیدن پیچ های داخلی

برای اینکه مهره ای جهت پیچ مشخصی بسازیم لازم است که ابتدا آن را باندازه معینی با مته سوراخ نموده و یا با تراش آنرا داخلی تراشی نمائیم برای این منظور بایستی قطر مته یا اندازه داخلی مهره را محاسبه نموده سپس به همان اندازه با مته سوراخ و یا داخل تراشی نمائیم اصولا برای اینکه مهره ساخته شده روی پیچ بخوبی حرکت نماید باید میان قطر داخلی پیچ و قطر داخلی مهره فضای آزادی بنام لقی Clearance پیش بینی شود یعنی مهره را بامته ای که قطرش از قطر داخلی پیچ بزرگتر است سوراخ نمائیم درنتیجه مهره میتواندآزادانه بدون لقی روی پیچ حرکت کند و همچنین این عمل از شکستن قلاویز ضمن قلاویزکاری جلوگیری خواهند نمود.

مقدارفضای آزاد یعنی اضافه اندازه قطر داخلی سوراخ مهره از قطر داخلی پیچ بستگی به جنس مهره دارد و این مقدار برای فلزات معمولی مانند فولاد کم کربن و بسیاری ازآلیاژهای مس در حدود گودی دنده یعنی انتخاب میشود ولی برای فلزات سخت این مقدار فضای آزاد از هر طرف برابر درنظر گرفته شده است اگر قطر داخلی مهره را با T نشان دهیم میتوان اندازه قطر مته را از رابطه زیر بدست آورد.
سازه های پیچ و مهره

امروزه استفاده از سازه های پیچ و مهره ای در صنعت به نحو چشمگیری افزایش یافته به طوری که این سازه ها در گذشته فقط شامل سوله های صنعتی و مجتمعهای پتروشیمی و سازه های مورد استفاده در صنایع نفت و گاز می شد . هم اکنون کاربرد این سازه ها در ساختمانهای مسکونی ، اداری و تجاری که در شهرها نیز ساخته می شود با رشد چشمگیری روبرو بوده است . از مهمترین دلایل استفاده از سازه های پیچ و مهره ای در کشور های صنعتی عدم نیاز به جوشکاری زمان نصب سازه و در موقعیتهای سخت همچنین سرعت بیشتر اجرا در محل نصب نسبت به سازه های جوشی میباشد . همچنین اسکلتهایی که در محوطه پروژه های ساختمانی تولید می شوند بخاطر محدودیت در تامین برق مکفی و بکار گیری دستگاه های جوش مدرن ( با نرخ نفوذ بالا و استاندارد ) ، عدم وجود ابزار صنعتی سنگین ، تیم های مجرب ، رنگ آمیزی و زنگ زدایی صحیح و … نه تنها فاقد کیفیت هستند بلکه کاملاً دست و پاگیر و دارای پروسه ای زمان بر هستند که بلاشک منجر به ایجاد ترافیک در معا بر و تزاحم همسایگان می شود .

روش سنتی ساخت اسکلت در محل از لحاظ اتصال و برپایی نیز علاوه بر موارد ذکر شده هزینه بالایی از بابت جرثقیل دارد . با توجه به زلزله خیز بودن کشور ما و حوادث ناگواری که در سالهای گذشته خصوصاً در بم صورت گرفت رویکرد و نگرشی جدید به تولید صنعتی و استاندارد اسکلتهای ساختمانی پدید آمده است ، زیرا این نوع ساختمانها با طراحی خاص و اجرا بصورت صنعتی و مدرن ، مقاومت قابل ملاحظه ای در مقایسه با اسکلتهای سنتی دارند . نکته دیگر ، اقتصادی و پایین تر بودن هزینه تولید و نصب نسبت به روش سنتی معمول به صورت کلی است که در مواقع کمبود عرضه و افزایش قیمت تیرآهن درصدی قابل توجه میگردد . با توجه به گستره طراحی در تیر ورقها و سازه های پیش ساخته ، محاسبات فضا سازی و بارگذاری نیز با آزادی عمل بالایی صورت می گیرد .